Esox lucius | Turna Balığı

yazan M.Doğan Özdemir
Yayınlanma: Son Güncelleme 0 yorum 514 okuma 5 dakika

Esox lucius

Esox lucius‘ta torpil şeklinde uzamış olan vücut gayet küçük ve düz pullarla örtülü, baş büyük görünüşlüdür. Burun oldukça uzun ve yassılaşmış olup, adeta ördek gagası şeklini almıştır. Ağız geniş yarıklı ve kuvvetli dişlerle donatılmıştır. Bu dişler özellikle dil ve vomer ile intermaxiller kemik üzerinde bulunurlar. Solungaç kapaklarının üst bölgesi ve yanak kısımları tamamen ince pullarla örtülmüştür. Alt çene üst çeneye göre biraz daha çıkntılıdır. Dorsal ve anal yüzgeçler vücudun iyice gerisinde olduğundan bu balıklar çok süratli yüzebilir ve ani ataklar yapabilirler.

Bu balıkların erkek ve dişilerinde önemli sayılabilecek sexuel dimorfizm görülmektedir. Çünkü dişiler erkeklere oranla daima cüce yapılıdır. Ortam faktörlerinin de vücut şekli üzerinde büyük etkileri vardır. Örneğin; bataklık ve göl gibi durgun sularda yaşayan Turna balıklarının vücutlarının, hızlı akan akarsularda yaşayanlarınkine nazaran daha küt ve kalın yapıda olduğu bilinmektedir.

Turna balıklarının baş kısmında ve özellikle mandibulun alt bölgesinde yer alan, sayıları 10 civarında bulunan ve çıplak gözle gayet iyi görülebilen duyu organları veya ‘duyu porları’ vardır.

Vücudun genel rengi sarımsı-yeşil görünür ise de sırt kısmı zeytin yeşili yansımalar arzeder. Yan taraflarındaki renklenme ise özellikle yaşa bağlı olarak önemli değişmeler gösterir. Örneğin; genç balıklarda vücudun yan taraflarında vertikal uzanan yeşil renkli enine bantlar varken, olgunluğa erişmiş bireylerde bu bantlar yuvarlağımsı kahverengi lekelere dönüşürler. Karın bölgesi daima açık sarı veya kirli beyazdır. Boylarının en fazla 1.5 m. civarında ve ağırlıklarınında 35 kg. kadar olabileceği söylenirse de, ülkemizde ancak 15-20 kg. ağırlıktaki bireylere rastlanabilmektedir. Ömürlerinin de pek uzun olmadığı, ancak 30 yıl kadar yaşayabildikleri ifade edilmektedir.

Bu tür, genellikle göllerde, gölet ve barajlarda yaşamakla beraber, bazen akarsulara da geçebilmektedir. Tatlısu formu olarak bilinirse de zaman zaman acı sulara da girdiği saptanmıştır. Bu yüzden kısmen eurihalin karakterli balıklar arasında yer almaktadır. Buna karşın oksijence fakir ve fazla asidik özellikteki suları tercih etmediği bilinen bir gerçektir. Genel olarak akarsuların ‘Abramis Zonu’ denilen derin ve sakin kısımlarında yaşarlar. Beslenmeleri tamamen canlı avlar üzerine dayanır. Bilhassa büyüme periyodunda soliter (tek tek) yaşamlı bir form olup, durgun suların fazla vejetasyonlu olan sazlık ve otluk bölgelerinde kurnaz bir avcı gibi bekleyerek yakınından geçen herhangi bir avın (balık, su kuşu, kurbağa vb.) üzerine şiddetle atılır ve yakalar. Bu yüzdende çok yırtıcı olan tatlı su balıkları arasında yer almaktadır. Turna balıkları, kendi büyüklüğündeki Sazan ve Alabalıklara bile saldırarak onları yakalar ve hiç zorluk çekmeden yutabilirler. Mide asitleri çok kuvvetli olduğu için yakaladığı bir avı çok kısa bir zamanda ve kolayca sindirebilirler. Büyümeleri yavaştır. Bu nedenle de bir Turna balığının 1kg. ağırlık kazanabilmesi için 22 kg. kadar canlı av yemesi gerektiği ifade edilmektedir. Bu özellik intensif yetiştiriciliğe uygun olmadığının somut bir göstergesidir.

Cinsel olgunlaşma ancak 4-5 yaşında meydana gelir. Yumurta bırakma periyodu mart-nisan ayları olup bu mevsimde yumurtaların bırakılması belli aralıklarla 3-4 haftada tamamlanır. Yumurta sayısı genellikle dişi balığın büyüklüğüne bağlı olup, 5 kg.’lık bir dişi balık aşağı yukarı 90.000 kadar yumurta verebilir. 2-3 mm. çapında ve sarı-kavun içi renkte olan yumurtalar genellikle bitkilerin yaprak ve gövdelerine yapıştırılırlarsa da kısa zaman sonra dibe çökerler. Yumurtadan çıkan yavrular geçici bir zaman için ağız vantuzları ile sert zeminlere yapışarak hareketsiz kalırlar. Turna balıkları, yumurtalarını tatlı sulara bırakmakla beraber, nadiren acı su özelliği gösteren Baltık denizindeki resifler üzerine de yumurta bırakabildikleri söylenmektedir.

Bu tür Kuzey ve Batı Asya, Kuzey Amerika, Karadeniz ve Azak denizi havzaları, Avrupa, Kuzey Buz denizi havzaları ve Baltık denizine dökülen nehirlerde yayılmış olup, ülkemizin iç sularına da girmiş bulunmaktadır. Genellikle Sakarya ve Seyhan nehirleri ile Küçükçekmece, Büyükçekmece, Karamık, Sapanca, Manyas, İznik, Apolyont, Akşehir, Eber ve Işıklı (Çivril) göllerinde, Terme-Bafra arasında, Terkos ve Gala gölleri ile Meriç nehir sisteminde yaşamaktadır.

Eti gayet lezzetli olan bu balık, halkın önemli bir gıda kaynağını oluşturduğu için, ekonomik bir öneme sahiptir. Bu nedenle yukarıda sözü edilen doğal sulardan avlanarak yerel pazarlaması yapılmaktadır.

Kingdom : Animalia
Phylum : Chordata
Classis : Actinopterygii
Order : Esociformes
Family : Esocidae
Genus : Esox
Species : E. lucius
Binomial Nomenclature : Esox lucius [Linnaeus,1758]

”Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınlarından alınmıştır.”

Okumaya Devam Et

Bir Türk'ün Gözünden Sucul Dünya..!

Bu web sitesi, deneyiminizi iyileştirmek için tanımlama bilgilerini (çerez) kullanır. Bu konuda sorun yaşamadığınızı varsayacağız, ancak isterseniz devre dışı bırakabilirsiniz. Onayla İncele

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen web sitemiz için tarayıcılarınızdan AdBlocker uzantınızı devre dışı bırakarak bize destek olun.